Nazwa trochę dziwna. Podobna do starego terminu sądowego "kontrowers" oznaczającego sprawę będącą w sporze, czyli coś kontrowersyjnego. Okazuje się, że rzeczywiście. Teren kilkudziesięciu hektarów, część dóbr Jedlicze, własność Marii Perkowskiej był pod kontrowersem z miastem Zgierzem. Część ta została odłączona od Jedlicza w 1876 r. Zmiana litery "o" na "e" to chyba tylko kwestia podobieństwa do słowa "rewers", które było powszechnie znane.

Co prawda sama wieś (a właściwie jej nazwa) pojawia się dość późno. Po raz pierwszy w "Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego" w 1883 r. "Kontrowers" występuje tam jako kolonia i osada karczemna w powiecie łódzkim (ale parafii Bełdów). Było tam wtedy 8 domów i 74 mieszkańców oraz 87 mórg gruntów. Osada karczemna liczyła 1 dom i 3 mieszkańców. Czy to jednak "nasz Kontrewers"?.

Co prawda błędów w "Słowniku" jest co niemiara, ale zawsze niepewność pozostaje. Należy dodać, że w okolicy Bełdowa nie znalazłem miejscowości o podobnej nazwie. A więc może to "nasz".

Podobnych nazw w Polsce jest jeszcze kilka - woj. łódzkie, powiat pajęczański, woj. łódzkie, powiat poddębicki, woj. świętokrzyskie, powiat kielecki i woj. mazowieckie, powiat mławski. Podejrzewam, że pochodzenie tych nazw jest podobne.

Jako ciekawostkę można podać fakt, że w 1871 r. (czyli przed formalnym powstaniem wsi) właścicielka sprzedała porastający go las, będący w "kontrowersie" Jonaszowi Warszawskiemu i Gedalowi Bryczkowskiemu. I wtedy dopiero, na wyciętym terenie mogło powstać osadnictwo. Trwa do dziś z ulicą Kontrewers.

Maciej Wierzbowski

Na podst. "ITZ" Nr 10 (10-16.03.2009 r.)