W poprzednim odcinku wspomniałem o Okręgliku, więc od niego trzeba zacząć omawianie nazewnictwa z "drugiej" strony Zgierza. Przyłączony został do Zgierza w roku 1954 razem z sąsiadującym Antoniewem. Dziś jedynym śladem są nazwy ulic: Antoniewska i Okręglik.

Skąd te nazwy? Wsie powstały z podziału dóbr sokołowskich. Sokołów to dziś część Łodzi, ale dawniej do parafii zgierskiej należał. Nazwa Okręglik pojawia się w początku XIX wieku. Najpierw występuje (od 1810 r.) jako Okręglik Sokołów, Sokołów Okręglik lub Okręglik Sokołowski, a nawet Okręglik Pustkowie. Taka podwójna nazwa występowała do lat 30. XIX w. choć jednocześnie często używano formy Okręglik.

Był to okres tzw. osadnictwa "olęderskiego". Właściciel wydzielał ze swych dóbr działki (dość duże) i nadawał na własność wieczysto czynszową. Osadnik musiał teren oczyścić z drzew, krzewów i po kilku latach "wolnizny" opłacał coroczny czynsz z tym, że działkę mógł sprzedać następnemu chętnemu. Tak chyba postąpił ówczesny właściciel Sokołowa Jan Magnuski.

Z czasem musiał nastąpić kolejny podział, bo w latach 70. XIX w. widnieją dwie nazwy: Okręglik Górny, czyli Antoniew i Okręglik Dolny. Skąd nazwa Antoniew? Przyznam się, że nie wiem. Typowa nazwa odimienna, to oczywiste, ale kto był tym Antonim?

Z nazwą Okręglik sprawa pozornie prosta. Jak wspomniałem powstała na przełomie wieków. Przed 1810 rokiem były to prawdopodobnie określenia: (1802 - "Olendry Sokołów", "Colonia Wietczyzna"; 1803 - "Wiechczyzna" i "Colonia dicta Wiechczyzna"). Problem w tym, że do tego czasu nazwa Okręglik występowała w zupełnie innym miejscu, a mianowicie w końcu XVIII wieku było to określenie źródła i cieku w rejonie dzisiejszego lasu Krogulec.

Warto także poruszyć problem nazwy cieku (rzeczki), która z lasu chełmskiego, przez Nową Gdynię płynie sobie wzdłuż granicy miejskiej. W najstarszych opisach nosi nazwę Więkczyzna (Wiekczyzna, Wiechczyzna), na współczesnych Sokołówka, a czasami używana jest nazwa Wrząca. Nie pamiętam jak zapisana jest w Statucie Miasta. A może Wysoka Rada zdecyduje o tej nazwie (to przecież Jej gestia) i będzie ścigać prawnie wszystkich używających nazw nieprawidłowych. Ja osobiście optuję za Więkczyzną tym bardziej, że na planach Łodzi Sokołówka to zupełnie inna rzeczka. Zainteresowanym służę dokumentacją.

Wracam jeszcze do najdawniejszych dziejów. W rejonie wsi Okręglik znajdują się ślady osadnictwa sprzed co najmniej 3500 lat temu.

Szanowni PT. Czytelnicy. Przypominam, że opisuję tylko wsie przyłączone do Zgierza. Wiele faktów i wydarzeń związanych pośrednio z nazwami opisywanych wsi, ale dziejących się na "gruntach miasta Zgierza" będą opisane w odpowiednim czasie.

Maciej Wierzbowski

Na podst. "ITZ" Nr 7 (17-23.02.2009 r.)