95-100 Zgierz, ul. Barona

Zobacz też:

• Galerię zdjęć
• Cmentarze żydowskie
• Informacje o nieustniejącej Synagodze
• Informacje historyczne o zgierskich Żydach

-------------------------------------------------------------

Cmentarz w Zgierzu założono w 1826 roku przy obecnej ul. Barona. Powstanie cmentarza ma bezpośredni związek z powołaniem Gminy Żydowskiej.

W XVIII wieku - wraz ze stałym osadnictwem żydowskim - powstał pierwszy, drewniany dom modlitwy. Administracyjną zgodę na utworzenie Gminy Żydowskiej w Zgierzu, wydano na początku XIX wieku, kiedy to - w 1824 roku powołano pierwszy Dozór Bożniczy. Datę tę uznać można także za początek Gminy Żydowskiej w Zgierzu. Od 1926 roku prowadzono księgi Chewry Kadiszy. Również z tego roku pochodzą pierwsze nagrobki na zgierskim cmentarzu.

Podczas II wojny światowej nekropolia została zniszczona przez nazistów. Długie lata po wojnie teren cmentarza pozostawał bez opieki.

W 1992 r. dzięki inicjatywie potomka zgierskich Żydów, Jakuba Milgroma z Kanady oraz członków Towarzystwa Przyjaciół Zgierza cmentarz został uporządkowany i ogrodzony (choć nie na takiej powierzchni, jaką zajmował przed wojną). W jidysz cmentarz nazywa się bejs ojlem „dom świata" czy gut ort „dobre miejsce". Nad grobami wznoszą się macewy - nagrobne kamienie. Inskrypcje podają hebrajskie imię zmarłego, datę śmierci, pochwałę cnót, życzenie, by dusza była związana w węzeł życia. Choć wobec śmierci wszyscy są równi, żydowski cmentarz ma swoją hierarchię i geografię. Najznamienitszym wznosi się nad grobem ohele „namioty", przy których pojawiają się kwitlech - karteczki z prośbą o pośrednictwo w modlitwie. Nie ma zwyczaju przynoszenia kwiatów, za to pali się świeczki i kładzie kamyki. Kamyki na grobach są też wspomnieniem pochówków podczas wędrówki Izraelitów przez pustynię, kiedy zwłoki zakopane w piasku trzeba było zabezpieczyć przed dzikimi zwierzętami.

Pamięć o zmarłych wraca przy okazji świąt i specjalnych modlitw (jizkor) oraz w rocznicę śmierci (jorcajt). Dla Żydów życie jest etapem istnienia i jest nierozerwalnie połączone ze śmiercią. Za swoich bliskich, którzy odeszli do innego świata odprawiają Kadisz - modlitwę za zmarłych, która jest afirmacją życia i pochwałą Stwórcy. Według wyznawanych przez nich zasad nie wolno grzebać zmarłych, ani nawet wchodzić na cmentarz w Szabat i część świąt. Nie wolno zakłócać ich spokoju, naruszać ciał, ponieważ zmarli czekają w grobach na zmartwychwstanie i sąd ostateczny.

Obecnie na cmentarzu, o którym tu mowa, chowani są nie tylko baptyści, ale także katolicy i świadkowie Jehowy.

Na podstawie: artykułu pt. "Czas pamięci i zadumy" Ilustrowany Tygodnik Zgierski" Nr 44/2008 (28.10.-03.11.2008 r.)

-------------------------------------------------------------

Obecna powierzchnia 825 m2.

Powstał prawdopodobnie w latach 20-tych XIX w. W roku 1825 powstał w naszym mieście rewir żydowski obejmujący obecne ul. Sieradzką, Łódzką i Barona. Na końcu tej ostatniej (ówczesna ul. Piaskowa) ulokowano właśnie Cmentarz Wyznania Mojżeszowego. W 1938 r. Zgierz liczył 27853 mieszkańców, w tym 4532 Żydów.

W czasie II wojny światowej okupant nie tylko wymordował Żydów, ale także całkowicie zniszczył miejsca ich pochówku. W 1941 r. niemiecki urząd pracy (Arbeitsamt) wysłał robotników (dorosłych i dzieci), którzy pod nadzorem hitlerowców, porozbierali macewy (pionowe płyty nagrobne), zlikwidowali groby i cmentarz przestał istnieć.

Do 1990 r. plac po dawnym cmentarzu pozostawał bez opieki. W tymże roku, grupa byłych mieszkańców Zgierza wyznania mojżeszowego, zamieszkałych w Kanadzie, zwróciła się do Towarzystwa Przyjaciół Zgierza w sprawie uporządkowania i upamiętnienia cmentarza. Dzięki współpracy TPZ, władz miasta i Zgierskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz staraniem byłego mieszkańca Zgierza Jakuba Milgroma urządzono tutaj "miejsce pamięci byłego cmentarza żydowskiego w Zgierzu".

Na lewym filarze wejściowej furty umieszczono tablicę z napisem:
"Obiekt ufundowany przez Jakuba Milgrona z Kanady 1992 rok."

Wewnątrz ogrodzonego placu tablica w jęz. polskim i żydowskim:
"Pamięci Żydów Zgierza pochowanych na tym cmentarzu od czasu jego powstania na początku XIX wieku aż do ich zagłady w czasie II wojny światowej."

Wykorzystano m.in.:
"ZGIERZ CMENTARZE, POMNIKI, TABLICE" Marian Pieruń
Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Zgierza
Zgierz 2003; ISBN 83-920038-0-2