Na podst. "ITZ" Nr 11 (17-23.03.2009 r.)

--------------------------------------------------

W ten sposób rozpoczął się powolny proces rozpadu majątku. O Stępowiźnie już pisałem. Smardzew także sprzedano. W 1836 umiera Józef Miroszewski. Jego małżonka Magdalena z Byszewskich otrzymuje w 1837 roku odszkodowanie za "pogorzel Karczmy z zabudowaniami" co wydarzyło się 6 lutego 1837 r. Spadkobiercą został jedyny syn Bazyli. W chwili śmierci ojca był nieletni i spadkiem zarządzała "opieka rodzinna". Bazyli szybko dorasta i już w 1844 roku sprzedaje "przestrzeń boru Bazylia zwanego do dóbr tych należącą położoną po lewej Stronie Traktu od Zgierza do Ozorkowa". Sprzedaż nastąpiła w formie spłaty długu Ickowi Eyserowi, Wolfowi Fisserowi i Jakobowi Gutmanowi. I teraz wiemy jak narodziła się Bazylia. Po wyciętym lesie rozparcelowano teren i wieś gotowa. Pierwsze zapiski w księgach parafialnych z nazwą Bazylia spotkałem dopiero w 1857 r. Na cztery zapiski dwa dotyczyły rodziny Piotrowskich. A nazwa na pewno łączy się z imieniem ostatniego Miroszewskiego. Spis miejscowości z 1981 r. podaje, że w Polsce są dwie takie nazwy, natomiast współczesne spisy internetowe nie podają żadnej. Tak na marginesie jest to klasyczny przykład, że nie można wierzyć encyklopediom internetowym. Ja już się kilka razy naciąłem. Sprawdzajcie Państwo w innych źródłach.

Właściciele żyli chyba ponad stan. W 1845 roku Bazyli znów sprzedaje dwie włóki, a w 1846 roku na hipotece Proboszczewic zapisano dług, który należał do Magdaleny Miroszewskiej. W roku 1848 Bazyli wraz z żoną Maryanną ze Stokowskich sprzedał folwark dworski Augustowi Gochle [Göhle, Gohle]. Po śmierci Bazylego Maryanna wyszła powtórnie za mąż i resztę posiadanych dóbr zapisała córce Annie Olędzkiej oraz wydzierżawiła je Felixowi Piotrowskiemu na lat cztery "za cenę dzierżawną na wszystkie lat cztery rs 2.700 wynoszącą oraz pod obowiązkiem dawania również bezpłatnie zawsze w dniu 1 października - Miroszewskiej żyta korcy 10, jęczmienia korcy 2, tatarki, owsa i grochu po korcu jednym, kartofli korcy 20, 2 zagony kapusty i dwa zagony lnu a nadto pod obowiązkiem zwiezienia corocznie swemi furmankami do miasta Zgierza drzewa, którego Miroszewska zakupić winna sążni dwanaście z lasów przyległych Zgierzowi".

Po Powstaniu Styczniowym, włościanie w Proboszczewicach otrzymali: "260 morgów 121 prętów i tak: Abraham Schwartz m. 4 pr. 119; Józef Mendzel m. 4 pr. 119; Karolina Pietzel wdowa m. 4. pr. 119, Schtro Jakób m. 4 pr. 119; temuż m. 4 pr. 119; Ekert Karol i Leman Michał m. 4 pr. 119; Kjn Andrzej m. 4 pr. 119; Matha Wilhelm m. 4 pr. 119; Toms Jan m. 4 pr. 119; Schülke Dorota wdowa m. 4 pr. 119; Kreütz Fryderyka wdowa m. 4 pr. 119; Fender August m. 4 pr. 119; Heüda Wilhelm m. 4 pr. 119; Cwikielski Jocek m. 4 pr. 119 i temuż m. 4 pr. 119; Schülke Gotlib, Cwikielski Daniel, Kletrowska Łucya wdowa m. 4 pr. 119; Werner Jan mórg 3 pr. 220 i temuż m. 4; Fajer Adolf m. 4 pr. 48; Wentzel Godfrid m. 4 pr. 35; Dąbrowski Andrzejo m. 3 pr. 290".

W 1883 roku resztę majątku (część z dworem, która wróciła do Miroszewskich) kupił od Anny Olędzkiej Kirył [Cyryl] Kawczyński. Było to 195 mórg i 200 prętów. Cena wyniosła 19.566 rubli.

Już na koniec chciałbym przytoczyć nazwiska najstarszych mieszkańców Proboszczewic (nie kolonistów), ale jak to wtedy określano "pracowitych" włościan i gospodarzy. Takim najstarszym zanotowanym w księdze ślubów był Laurentius Drozdzyk (Wawrzyniec Drożdżyk), żona Anna Falkowska była spoza parafii zgierskiej. Po nim w aktach parafialnych jest straszliwa luka. To znaczy występują nazwiska, ale tylko "urodzonych" i "szlachetnych". Do 1772 roku nie ma żadnego ślubu "poddanych". To fizycznie niemożliwe, ale jest. Dopiero od tego roku pojawiają się nazwiska "pracowitych": Józef Walczak i Maryanna Łuczynka, Tomasz Kaczmarek, Bartłomiej Saj, Wojciech Szczepaniak i Ewa Walkowna, Łukasz Walczak i Katarzyna Krzymińska, Maciej Walczak, Franciszka Walczakówna (mąż z Lućmierza), Bartłomiej Pietroszczak (pochodzący z parafii Parzęczew) i Katarzyna Łuczyna. Bartłomiej występuje później już jako Piotrowski lub Pietrowski.

I tak już jest do pierwszej ćwiartki XIX w. Piotrowscy i Walczakowie w różnych formach zdominowali "proboszczewickie" nazwiska.

W 1810 roku mieszkał w Proboszczewicach Wołek Moszkowicz być może arendarz spalonej później karczmy.

Maciej Wierzbowski

Na podst. "ITZ" Nr 12 (24-30.03.2009 r.)