[...]

ZGIERZ
KONCEPCJA DO PROGRAMU REWALORYZACJI ULICY DŁUGIEJ

WSTĘP

Ulica Długa, wizytówka i obszar tożsamości miasta Zgierza, stanowi szczególny przedmiot polityki władz miejskich i zainteresowania mieszkańców. Jako rejon centrum jest obszarem koncentracji życia publicznego. Zarówno funkcjonowanie ulicy (szczególnie na odcinku od ulicy Armii Krajowej do placu Kilińskiego), jak i standard zainwestowania nie odpowiadają eksponowanej pozycji ulicy Długiej w mieście. Stąd władze miasta podejmują działania związane z podniesieniem jakości przestrzeni publicznej tego newralgicznego rejonu Zgierza. Jest to przedsięwzięcie realizujące przyjętą przez Radę Miasta Zgierza politykę przestrzenną miasta, w której ustalono konieczność opracowania szeregu programów specjalnych, a w tym rewaloryzacji i modernizacji ulicy Długiej od Starego Miasta do placu Kilińskiego w oparciu o ustalenia "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza" z 1998 roku. Niniejsze opracowanie stanowi etap przygotowawczy do określenia wymienionego programu. Jego akceptacja stanowić będzie podstawę kontynuowania prac planistyczno-projektowych.

EKSPONOWANA POZYCJA UL. DŁUGIEJ W POLITYCE PRZESTRZENNEJ MIASTA ZGIERZA

1. W dniu 28 lipca 1998 roku zawarta została umowa nr 8/98/16/98 pomiędzy Zarządem Miasta Zgierza a Przedsiębiorstwem Zagospodarowania Miast i Osiedli "TEREN" Sp. z o.o. w Łodzi w sprawie opracowania "Koncepcji do programu rewaloryzacji ul. Długiej w Zgierzu" (zgodnie z ustaleniami zawartymi w "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza").

2. Opracowanie to stanowi punkt wyjścia do sporządzenia programu rewaloryzacji ul. Długiej, początkowej fazy realizacji jednego z generalnych ustaleń "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza", a dotyczącego "zachowania wartości obecnego zainwestowania miasta, wykorzystania jego rezerw terenowych, podnoszenia standardu cywilizacyjnego struktury miejskiej poprzez:

• uszanowanie wartości kulturowych historycznie ukształtowanego układu funkcjonalno-przestrzennego Stary Rynek - ulica Długa - plac Kilińskiego ze wskazaniem na konieczność restrukturyzacji i rewitalizacji tego obszaru tożsamości miasta...".

3. Wyżej wymienione "Studium..." wykonane zostało w Przedsiębiorstwie Zagospodarowania Miast i Osiedli "TEREN" Sp. z o.o. w Łodzi (pod kierunkiem generalnego projektanta mgr Kazimierza Balda), a uchwalone Uchwałą Rady Miasta Zgierza Nr XLVI/376/98 z dnia 5 czerwca 1998 roku. W Uchwale tej wymieniono, że "określa się zasady polityki przestrzennej Miasta Zgierza zawarte w "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza" oraz, że "miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego nie mogą być sprzeczne z uwarunkowaniami i ustaleniami Studium". Informacje o problemach i ustaleniach związanych z rejonem ulicy Długiej zawarte są w każdym z elementów składających się na całość "Studium".

4. Rejon ulicy Długiej, będący przedmiotem opracowania to odcinek od ulicy Armii Krajowej do zachodniej pierzei placu Kilińskiego. Zajmuje on szczególną pozycję w mieście. Stanowi bowiem część składową wielofunkcyjnej, strukturalnej jednostki przestrzennej Zgierza, określanej mianem "STARE I NOWE MIASTO" rejon śródmiejski, a w jego obrębie fragment centrum miasta. Jest to obszar o wyjątkowej roli - tożsamości miasta, stanowiący jego wizytówkę. Jest to fragment miasta, z którym utożsamia się Zgierz. Według przeprowadzonej w ramach "Studium" waloryzacji przestrzeni miejskiej struktura ta wymaga przekształceń i modernizacji, polegającej na "porządkowaniu zabudowy, wykorzystaniu wartości kulturowych, podnoszeniu standardu uzbrojenia komunalnego, estetyki, wykorzystaniu możliwości lokalizacji obiektów o charakterze centrotwórczym".

5. W cytowanym "Studium..." uznano przede wszystkim "jako wartości kulturowe mające wpływ na kształtowanie polityki przestrzennej miasta...

• elementy układu przestrzennego: część zabudowy rejonu Stare Miasto (na wzgórzu w rejonie Kościoła św. Katarzyny) ulica Długa - Nowe Miasto (plan z lat 1921-1932),
• obiekty znajdujące się w rejestrze zabytków i ewidencji Biura Dokumentacji Zabytków".

Rejon ulicy Długiej jest unikatowym dokumentem historii przede wszystkim z okresu, gdy Zgierz uzyskał impuls rozwojowy w trakcie powstawania w XIX wieku przemysłu włókienniczego w paśmie miast fabrycznych, oraz napływu imigrantów Żydów i Niemców (umowa zgierska z 1821 roku). Uznawano (w XIX wieku) rozplanowanie tego rejonu za swojego rodzaju wzorzec dla innych miast fabrycznych powstającego okręgu łódzkiego.

UWARUNKOWANIA PROGRAMU REWALORYZACJI ULICY DŁUGIEJ NA TLE STANU JEJ ZAGOSPODAROWANIA I PRZYJĘTYCH KIERUNKÓW POLITYKI PRZESTRZENNEJ MIASTA ZGIERZA

I. Rozwiązania komunikacyjne oraz zasady kształtowania nawierzchni ulicy
W koncepcji do programu rewaloryzacji ulicy Długiej przyjmuje się poniższe grupy uwarunkowań dotyczące komunikacji:

1. Rejon ulicy Długiej charakteryzuje się dużą dostępnością komunikacyjną. Droga krajowa Nr 711 (między innymi) relacji Stryków - Zgierz - Aleksandrów przebiega przez Zgierz także ulicą Długą z tym, że omawiany odcinek ulicy Długiej posiada aktualnie charakter drogi wojewódzkiej, a nie krajowej. Na odcinku objętym opracowaniem ulica jest jednojezdniowa (szerokość jezdni ok. 8 m) z obustronnymi chodnikami o szerokości po ok. 2,5-3 m (w części południowej we fragmencie 7-11 m). Ruch dwukierunkowy. Znaczące odciążenie ruchu na tym odcinku ulicy Długiej stanowi ulica 3. Maja, przebiegająca równolegle do niej od strony południowej. Przejęła ona (na odcinku ul. Cezaka - Stary Rynek) funkcję drogi krajowej Nr 711. Aktualna klasa ulicy to ulica zbiorcza (Z). W ulicy Długiej ma miejsce nakładanie się szeregu rodzajów ruchu, a mianowicie:

• tranzytowego,
• docelowego,
• zewnętrznego,
• międzydzielnicowego (a ściślej pomiędzy różnymi rejonami miasta),
• krótkodystansowego (w granicach śródmieścia),
• dojazdowego (do poszczególnych posesji).

Dopuszczone jest (we fragmentach) ograniczone parkowanie przykrawężnikowe. Na omawianym odcinku ulicy przebiegają trasy linii autobusowych i są zlokalizowane przystanki autobusowe (w rejonie ulic: Armii Krajowej i Popiełuszki, oraz placu Kilińskiego). Na samym placu Kilińskiego znajduje się pętla tramwajowa linii relacji Łódź - Zgierz. Dobre skomunikowanie rejonu ulicy Długiej wynika także z faktu jej bezpośredniego związku z:

• ulicą Armii Krajowej (skrzyżowanie od strony zachodniej), ulica dwujezdniowa, droga krajowa Nr 1 (fragment powiązania drogowego Śląsk - Wybrzeże), główne drogowe połączenie z Łodzią, a także z południowymi i północnymi rejonami miasta. Aktualna klasa ulicy - główna.
  Trasa prowadzi linie autobusowe (w pobliżu tramwaj relacji Łódź - Ozorków),
• ciągiem ulic Popiełuszki - Dąbrowskiego ulice gminne, w ulicy Popiełuszki trasy autobusowe, na ulicy Dąbrowskiego szereg obiektów o charakterze zabytkowym,
• ulicą Narutowicza (ulica lokalna) o historycznym charakterze zabudowy (domy tkaczy),
• ulicą 1. Maja (ulica powiatowa o funkcji ulicy zbiorczej), która przecina plac Kilińskiego. Ulicą 1. Maja przebiegają linie komunikacji autobusowej, a na południe od placu Kilińskiego linia tramwajowa do Łodzi,
• placem Kilińskiego ważnym punktem przesiadkowym (tramwaj, autobusy).

2. Przy zbiegu ulic Armii Krajowej - Długa, Popiełuszki - Długa - Dąbrowskiego, Długa - 1. Maja funkcjonuje sygnalizacja świetlna.

3. Od strony północnej ulicy Długiej brak wykształconego układu obwodnicowego śródmieścia.

4. Ocena aktualnej sytuacji:

• pełna dostępność komunikacyjna dla wszystkich rodzajów ruchu i komunikacji zbiorowej, a także częściowego parkowania - jest z jednej strony sytuacją korzystną,
  a z drugiej powoduje szereg różnorodnych uciążliwości i wręcz kolizji, zarówno dla samego ruchu, jak też dla pieszych i rowerzystów,
• ulica Długa na omawianym odcinku jest stosunkowo wąska, podobnie jak i ulice z nią krzyżujące się (z wyjątkiem ulicy Armii Krajowej), bez odpowiednio rozbudowanych skrzyżowań (rozplotów).
  Ulice te są jednojezdniowe (oprócz ulicy Armii Krajowej), a prowadzą ruch dwukierunkowy.

5. Uwarunkowania formalne dotyczące kierunków rewaloryzacji ulicy Długiej wynikają przede wszystkim z ustaleń:

• przyjętych ostatnio przez Radę Miasta Zgierza zasad polityki przestrzennej miasta zawartych w "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza",
• ustaleń konserwatorskich.

Zgodnie ze "Studium...":
- ustalenia ogólne dotyczące kierunków zagospodarowania ulicy Długiej:

• w rejonie "Stary Rynek - ulica Długa - plac Kilińskiego" posiadającym walory obszaru koncentracji elementów dziedzictwa kulturowego - ochronie podlegać powinny (między innymi) "układ przestrzenny ulic i placów",
• o ile podjęte zostaną ustalenia o zasadności lokalizacji danej działalności w rejonie ulicy Długiej, istnieje konieczność ustalenia stopnia aktualności miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, obejmującego rejon ulicy Długiej w stosunku do wybranego rejonu lokalizacji i doprowadzenie do zgodności ustaleń "Studium" - plan miejscowy,
• w rejonie "Stary Rynek - ulica Długa - plac Kilińskiego", posiadającym walory obszaru koncentracji elementów dziedzictwa kulturowego - ochronie podlegać powinien (między innymi) układ ulic i placów,
• w rejonie Nowego Miasta (w skład którego wchodzi omawiany fragment ulicy Długiej) "obowiązuje zachowanie istniejącego układu urbanistycznego", "niezbędna modernizacja zabudowy i rehabilitacja obszaru",
• w stosunku do samej ulicy Długiej "uzupełnienie programu usługowego, modernizacja parterów, uzupełnienia i wymiany w zakresie infrastruktury technicznej, wytworzenie nowych przestrzeni publicznych z podkreśleniem detalu architektonicznego";

- ustalenia szczegółowe dotyczące kierunków zagospodarowania ulic związanych z ulicą Długą i jej rejonem:

• ulica Długa, na odcinku Armii Krajowej - 1. Maja, powinna posiadać charakter ulicy lokalnej o istotnym znaczeniu,
• ulica Armii Krajowej (na odcinku od osiedla Kurak do północnej wewnętrznej obwodnicy), klasa ulicy - zbiorcza Z2/2, adaptacja,
• ciąg ulicy Dąbrowskiego - ks. Popiełuszki, klasa ulicy - zbiorcza Z1/2, adaptacja,
• ulica 3. Maja od Armii Krajowej w rejonie ulicy Długiej klasa ulicy - zbiorcza Z1/2, adaptacja,
• ulice lokalne należy kształtować jako jednokierunkowe o szerokości jezdni 6-7 m,
• przewiduje się trasy rowerowe przecinające ulicę Długą w rejonie "nad Bzurą" i placu Kilińskiego,

- uzasadnieniem powyższych istotnych zmian w stosunku do stanu istniejącego jest dążenie do poprawy stanu środowiska (powietrze, hałas), ograniczenia ruchu na omawianym odcinku ulicy Długiej wyeliminowanie ruchu tranzytowego i "uspokojenie ruchu",

- radykalne zmiany w klasyfikacji układu drogowego - funkcji jego elementów, wymagają stopniowego przeprowadzenia istotnych inwestycji drogowych w mieście. Głównie dotyczy to realizacji tzw. obwodnicy wewnętrznej miasta, którą tworzyć mają ulice Cezaka, Kolejowa, projektowana od Kolejowej do Konstantynowskiej, Konstantynowska, projektowana od Konstantynowskiej do Aleksandrowskiej, Gałczyńskiego, Musierowicza od Łęczyckiej do Piątkowskiej,

- wyeliminowanie intensywnego ruchu z ulicy Długiej i ulicy Armii Krajowej, z rejonu Starego Miasta stworzy warunki właściwego zagospodarowania Starego Miasta, właściwego funkcjonalno-przestrzennego jego powiązania z Nowym Miastem, zagospodarowania rejonu ul. Długiej zgodnie z ustaleniami "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza",

- konsekwentne przekształcenie modelu miasta koncentrycznego (ze splotem komunikacyjnym i jego konsekwencjami na styku Starego i Nowego Miasta) na model pierścieniowo-promienisty stworzy warunki zdecydowanej poprawy zarówno dla technologii ruchu jak i poziomu życia w śródmieściu oraz w funkcjonowaniu omawianego odcinka ulicy Długiej jako istotnego elementu centrum miasta i regionu zgierskiego.

Zgodnie z analizami konserwatorskimi:

• nawierzchnia jezdni, placów i chodników (podłoga urbanistyczna) jest ważnym, aczkolwiek bardzo często lekceważonym, czy wręcz pomijanym elementem kształtowania przestrzeni miejskiej. Dzięki niej możliwe jest zaakcentowanie elementów wartościowych lub ukrycie tych, na wyeksponowaniu których nie powinno zależeć. Na fragmencie stanowiącym przedmiot zainteresowania ulice Dąbrowskiego i Narutowicza (związane z ulicą Długą) posiadają historyczną (pochodzącą prawdopodobnie z końca XIX bądź z przełomu wieków) nawierzchnię brukową z otoczaków. Konieczne jest zachowanie tego elementu, stanowiącego doskonałe uzupełnienie zabytkowej zabudowy obu ulic,
• przy realizacji koncepcji ograniczonego ruchu kołowego na ulicy Długiej możliwe jest obniżenie krawężników i zniwelowanie różnicy poziomów między chodnikami a jezdnią. Charakterystycznym dla pierwotnej zabudowy były przejazdy na podwórze wzdłuż jednej ze ścian szczytowych budynków. Należałoby odtworzyć układ tych przejazdów (nawet tam, gdzie ich obecnie nie ma) zaakcentowany innym rodzajem nawierzchni i obniżeniem krawężników,
• najwłaściwsze, biorąc pod uwagę względy estetyczne i użytkowe, byłoby zastosowanie materiału naturalnego - ciosanej kostki kamiennej lub (na chodnikach) płyt granitowych. Jest to rozwiązanie drogie, aczkolwiek w długofalowej perspektywie ekonomicznie korzystniejsze (kamienna nawierzchnia ma nawet kilkakrotnie dłuższą trwałość niż betonowa). Alternatywą dla tego rozwiązania są betonowe barwione w masie kostki lub w przypadku chodników płyty o gabarytach około dwukrotnie mniejszych od standardowych, przy czym jezdnię i dojazdy do bram należałoby maksymalnie upodobnić do bruku (koncentrycznie układana kostka typu Starobruk lub Nostalit). Właściwym rodzajem nawierzchni ulicy uwzględniając wartości estetyczne mogłaby być nawierzchnia z fakturowanego barwionego betonu (tzw. Presbeton) pod warunkiem wykonania jej z wysokiej klasy materiału odpornego na ścieranie, przy rygorystycznym respektowaniu technicznych warunków wykonania.

II. Infrastruktura komunalna oraz zasady kształtowania sposobu oświetlenia ulicy

1. W koncepcji do programu rewaloryzacji ulicy Długiej przyjmuje się następujące grupy uwarunkowań dotyczących infrastruktury komunalnej:

- zaopatrzenie w wodę:

• rejon ulicy Długiej objęty jest scentralizowanym systemem zaopatrzenia w wodę z wodociągu miejskiego,
• w ulicy Długiej ułożony jest wodociągowy zasilający przewód główny podobnie jak w ul. A. Krajowej (w kierunku północnym), ul. Dąbrowskiego, ul. 1. Maja (od pl. Kilińskiego w kierunku północnym),
• w ulicach Popiełuszki, Narutowicza, 3. Maja, 1. Maja (na południe od placu Kilińskiego) ułożone są przewody sieci rozdzielczej wodociągów,

- odprowadzanie ścieków:

• rejon ulicy Długiej objęty jest scentralizowanym systemem odprowadzania ścieków; tj. w ramach ogólnomiejskiego systemu kanalizacyjnego,
• w ulicy Długiej ułożony jest drugorzędny kanał sanitarny (podobnie jak w ulicach 3. Maja, 1. Maja, Narutowicza),
• w ciągu ulicy Dąbrowskiego i Armii Krajowej przebiegają kolektory sanitarne,
• istnieje potrzeba modernizacji sieci kanalizacyjnej, zgodnie z "programem kanalizacji sanitarnej i deszczowej miasta Zgierza" z 1994 roku.
  Konieczność zapewnienia pełnego i sprawnego technicznie skanalizowania obszaru wynika także i ze względu na bardzo duże zagrożenie wód podziemnych infiltrowanymi zanieczyszczeniami,

- zaopatrzenie w gaz:

• ulica Długa (na omawianym odcinku) nie posiada przewodów gazowych,
• najbliższe gazociągi to:
  - gazociąg średniego ciśnienia w ul. 3. Maja wraz ze stacją redukcyjno-pomiarową II stopnia,
  - gazociąg niskiego ciśnienia w ul. 1. Maja,
• gazyfikacją objęto niemal całe miasto, jednak wyjątek stanowi omawiany fragment centrum (a także zabudowa peryferyjna),
• za jeden z głównych sposobów poprawy:
  - stanu środowiska (ograniczenie zanieczyszczenia powietrza),
  - poziomu ogólnych warunków życia
  uznaje się pełne zgazyfikowanie śródmieścia miasta, w tym omawianego odcinka ulicy Długiej,

- ciepłownictwo:

• tylko część zabudowy miejskiej objęta jest systemem ciepłownictwa scentralizowanego,
• rejon ulicy Długiej i Nowe Miasto nie leży w obecnym zasięgu ciepłownictwa scentralizowanego,
• przewiduje się budowę ciepłowniczego pierścienia magistralnego w śródmieściu, magistrali ciepłowniczej od EC "Boruta" do magistrali w osiedlu Kurak (co warunkuje dalszą rozbudowę sieci ciepłowniczej),
• za jeden z głównych sposobów poprawy:
  - stanu środowiska (ograniczenie zanieczyszczenia powietrza),
  - poziomu ogólnych warunków życia
  w tym rejonie uznaje się rozwiązanie kwestii ogrzewania obiektów poprzez wyeliminowanie nieekologicznych źródeł ciepła,

- elektroenergetyka:

• rozwój urządzeń elektroenergetycznych w centrum miasta zapewnia pokrycie potrzeb i nie stwarza zasadniczych kłopotów w tym zakresie,
• bezpośrednie zasilanie odbiorców następuje za pośrednictwem stacji transformatorowych 15/0,4 kV oraz sieci kablowych.

2. W kierunkach zagospodarowania przestrzennego cytowanego "Studium..." wyraża się dążenie do podnoszenia standardu cywilizacyjnego struktur miejskich między innymi poprzez i ich wyposażenie komunalne. W stosunku do ulicy Długiej i jej rejonu uznaje się za niezbędne doprowadzenie do modernizacji zabudowy i rehabilitacji obszaru, a w zakresie infrastruktury technicznej uzupełnienie zakresu uzbrojenia komunalnego i dokonanie niezbędnej wymiany elementów zużytych i niesprawnych, zarówno w ulicach, jak i w poszczególnych obiektach.

3. Jednym z najistotniejszych elementów modernizacji tak istotnego elementu w strukturze miasta, jakim jest ulica Długa stanowi rozwiązanie problemu oświetlenia ulicy. Na jednej z fotografii archiwalnych ulicy Długiej, pochodzącej z okresu sprzed I wojny światowej, widoczna jest pojedyncza, jednopłomieniowa latarnia, umieszczona na stosunkowo prostym słupie ze wspornikiem. Jedynym słusznym rozwiązaniem wydaje się więc zastosowanie latarni powtarzających wzorce historyczne, przy czym możliwe jest zróżnicowanie typów tychże i umieszczenie wyższych latarni (być może nawet dwupłomieniowych) na odcinku ulicy Długiej pomiędzy Al. Armii Krajowej a ul. Popiełuszki), Dąbrowskiego i niższych, bardziej kameralnych na pozostałym odcinku ulicy i ulicach poprzecznych. Możliwa jest iluminacja bardziej wartościowych obiektów (do tych celów należy użyć słupów latarń, bądź zastosować oprawy umieszczane na elewacjach budynków). Ważnym zagadnieniem jest odległość między poszczególnymi latarniami. I tym razem wypada powołać się na przykład łódzki i uniknąć błędu polegającego na zbyt gęstym rozmieszczaniu słupów, które w rezultacie mogą dać zbyt intensywne światło, niwecząc efekt indywidualnych iluminacji, a ponadto stworzyć dodatkową "płaszczyznę" słupów konkurujących z zabytkową zabudową.

III. Środowisko przyrodnicze

1. W koncepcji do programu rewaloryzacji ulicy Długiej przyjmuje się następujące uwarunkowania dotyczące środowiska:

• w części wschodniej (orientacyjnie odcinek od ul. Dąbrowskiego do Armii Krajowej) występuje fragment terasy zalewowej rzeki Bzury - obszar ten (generalizując ocenę) nie powinien być zabudowywany bez specjalistycznych badań fizjograficznych,
• odcinek ulicy Długiej na wschód od ul. Dąbrowskiego do rejonu ul. Narutowicza to obszar budowlany "bez zastrzeżeń", dalej do placu Kilińskiego mają miejsce "ograniczenia budowlane" ze względu na występowanie wód podpowierzchniowych,
• na obszarze placu Kilińskiego funkcjonuje zieleń komunalna w formie skweru "do ochrony",
• rejon ulicy Długiej, podobnie jak cała centralna i wschodnia część miasta to obszar o bardzo dużej skłonności do infiltracji zanieczyszczeń z powierzchni do wód podziemnych (brak izolacji < 10m). Stąd rygorystyczny zakaz lokalizacji inwestycji odprowadzających zanieczyszczenia do wód powierzchniowych i gleby, konieczność pełnego skanalizowania obszaru. Analizowany odcinek ulicy Długiej położony jest w granicach leja depresyjnego. Jest to obszar istniejącego kontaktu hydraulicznego poziomów wodonośnych kenozoiku i mezozoiku (między jurą, kredą i trzeciorzędem),
• wzdłuż ulicy Długiej określono strefę przekroczenia hałasu o rząd 20% w stosunku do poziomu dopuszczalnego dla terenów chronionych. Stąd między innymi konieczność radykalnych przeobrażeń w układzie drogowym i organizacji ruchu samochodowego w centralnej części miasta, ponieważ źródłem tego hałasu jest tu przede wszystkim komunikacja samochodowa,
• rejon ulicy Długiej to kulminacja różnego typu zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia powietrza (S02, pyłu zawieszonego, opadu, pyłu). Źródłami tych zanieczyszczeń są zarówno brak pozytywnego rozwiązania kwestii ogrzewania zabudowy tego rejonu, koncentracja ruchu samochodowego w ulicy Długiej, A. Krajowej, 3. Maja, na placu Kilińskiego, jak i nakładanie się w tym miejscu zanieczyszczeń ogólnomiejskich.

2. Uznaje się, że istotną rolę w poprawie stanu środowiska na tym obszarze uzyska się poprzez:
- rozwiązanie problemu ogrzewania w obszarze śródmiejskim, w tym w rejonie ulicy Długiej,
- gazyfikację śródmieścia, w tym ulicy Długiej,
- zmiany w systemie układu drogowego miasta i organizacji ruchu, w tym w rejonie ulicy Długiej.

IV. Zainwestowanie oraz wskazania dotyczące kształtowania malej architektury

1. Zainwestowanie obu pierzei ulicy Długiej potwierdza tezę o jej istotnym znaczeniu jako obszarze przestrzeni publicznej. Na odcinku około 650 m zgrupowanych jest obecnie około 100 jednostek usługowych o zróżnicowanym charakterze, z tym, że szereg spośród nich posiada jeszcze wewnętrzne podziały na branże i stoiska itp. - stąd faktyczne nasycenie usługami jest znacznie większe. W ciągu ulicy znajdują się obiekty i lokale:

• mieszkalne, w których partery budynków z reguły są anektowane na cele handlowo-usługowe, głównie sklepy (spożywcze i przemysłowe), oraz w których widoczne jest dążenie do podnoszenia standardu (samego lokalu) i zapewnienia różnorodności asortymentu oferowanych towarów;
• w których prowadzona jest działalność usługowa (rzemieślnicza - nieuciążliwa);
• gastronomiczne;
• siedzib władz politycznych i społecznych;
• biur podróży;
• poczty i telekomunikacji;
• ubezpieczeń społecznych;
• pomocy społecznej;
• służby zdrowia;
• wymiaru sprawiedliwości;
• kultury;
• działalności finansowej, a także młyn gospodarczy i obiekt do składowania surowców, które to funkcji centrotwórczych nie pełnią.
  Z obiektami mieszkalnymi i usługowymi związane są budynki gospodarcze.

[...]

2. Według aktualnego stanu zainwestowania i użytkowania terenu:

• budynki mieszkalne (poza bardzo nielicznymi wyjątkami) są adaptowane w parterach na lokale handlowo-usługowe,
• obiekty i lokale usługowe występują zarówno po stronie parzystej jak i nieparzystej ulicy,
• większość obiektów (po obu stronach) posadowionych jest wzdłuż jednolitych linii zabudowy Część jednak, szczególnie od strony południowej, linię zabudowy ma cofniętą (ul. Długa nr 8, 10, 12), a "Targowisko Centrum" (ul. Długa nr 8 ostatnio zrealizowana), jest zlokalizowane w głębi parceli, co spowodowało konieczność wykonania dojazdów od ul. Długiej. Podobna sytuacja, choć nie tak drastyczna, ma miejsce od strony północnej ulicy (Długa nr 9 - sklep, skup surowców wtórnych, nr 23, 25 - sklepy, czy nr 41 - młyn),
• znaczna część powierzchni parcel związanych z poszczególnymi budynkami zajęta jest przez budynki gospodarcze o różnym (przeważnie złym) stanie technicznym oraz przez oficyny. Fakt ten wynika (między innymi) z konieczności gromadzenia opału na ogrzewania pomieszczeń i przygotowywania posiłków, braku wystarczających podpiwniczeń, dążenia w okresie XIX/XX w. do maksymalnego wykorzystania terenu położonego w centrum,
• w użytkowaniu terenu na parcelach bezpośrednio związanych z ulicą Długą występują:
  - działki zabudowane obiektami mieszkalnymi, usługowymi, gospodarczymi,
  - tereny zazielenione (w różnej formie) jak np. skwery przy zbiegu ul. Armii Krajowej i Długiej, przy Długiej nr 36, tereny wolne porosłe trawą (duży teren w rejonie nr 21, 21a), zieleni urządzonej (za posesją nr 33),
• tereny nie zabudowane to oprócz zieleni, parcele przy ul. Długiej nr 17, przed kinem, nr 26, front działek nr 23, 25, niewielkie tereny na zapleczu budynków frontowych,
• stan techniczny zabudowy różny przeważnie średni o niskim standardzie wyposażenia w instalacje i urządzenia sanitarne. Brak instalacji gazowych i ciepłowniczych. Kubatura pochodzi z różnego okresu, ale z przewagą zabudowy z początku XX wieku, w części z XIX w. Nieliczne nowe elementy.

3. Stan techniczny i estetyka zabudowy, a także stan uporządkowania terenu nie odpowiadają randze tej strefy miasta. Nowe elementy zabudowy nie tylko nie podkreślają zabytkowego charakteru zespołu, ale w części wręcz ten zespół szpecą. Przestrzeń publiczna samej ulicy także nie odpowiada randze wizytówki miasta - stan techniczny jezdni, chodników, ich przekroje, estetyka, formy oświetlenia - wymagają dostosowania do charakteru miejsca, tj. z jednej strony założenia historycznego, z drugiej związanego ze współczesnymi potrzebami i oczekiwaniami.

4. Dla potrzeb opracowania wykonana została inwentaryzacja urbanistyczna przedstawiająca aktualny stan zainwestowania i użytkowania terenu, aktualne lokalizacje różnych form usług, która posiada w znacznym stopniu cechy dokumentacyjnego opracowania historycznego.

5. Wskazania dotyczące kształtowania małej architektury. Podobnie jak nawierzchnie, mała architektura jest ważnym elementem współtworzącym klimat przestrzeni. Poza latarniami możliwe jest zastosowanie różnorodnych form podkreślających historyczny charakter strefy Nowego Miasta. W okolicach skrzyżowań i przed wejściami do obiektów użyteczności publicznej możliwe jest umieszczenie słupków połączonych łańcuchami. Przestrzeń mogłyby uzupełniać ławki, poidła (wodopoje), stylizowane słupy przystankowe, zegary na takich słupach, tablice z najistotniejszymi informacjami umieszczone np. między dwoma słupami (w przypadku wszystkich tych elementów forma słupów powinna być identyczna) oraz ozdobne kraty układane wokół pni drzew. Optymalnym materiałem, z którego możliwe jest wykonanie tych elementów jest żeliwo (ostatnio częstą alternatywą żeliwa są lżejsze i nieco tańsze powlekane stopy aluminium). W przypadku wodopoju możliwe są formy kamienne uzupełniane ewentualnie elementami kowalskimi. Elementem, który koniecznie należy zdyscyplinować są reklamy i informacja wizualna. O ile stosunkowo łatwe byłoby to w przypadku tablic z nazwami ulic - postulowaną formą są uwypuklane tablice emaliowane lub kamienne z "klasycznym" liternictwem (antykwa), to z pewnością znacznie trudniejsze w przypadku reklam. Eliminowane z przestrzeni winny być reklamy w postaci tzw. wysięgników (prostopadłe do elewacji) o formach niezharmonizowanych z historycznymi elewacjami. Jednostkowo dla poszczególnych budynków lub nawet dla zespołu kilku obiektów powinny być opracowywane systemy informacji.

V. Dziedzictwo kulturowe (ocena, wskazania dotyczące obiektów kubaturowych i terenów niezabudowanych)

1. Uznaje się, że bardzo istotnym elementem warunkującym koncepcję modernizacji ulicy Długiej jest fakt, że jest ona dziedzictwem rozwoju miasta, szczególnie od początkowych lat XIX wieku. Zarówno w ogólnym planie miejscowym zagospodarowania przestrzennego miasta z 1994 roku, jak i w cytowanym "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza" z 1998 roku na ten fakt zwraca się szczególną uwagę. Także i dla potrzeb niniejszego opracowania przeprowadzono analizę konserwatorską.

2. W myśl ustawy o ochronie dóbr kultury zabytkami są te obiekty, które zostały wpisane do rejestru zabytków oraz "inne, jeżeli ich zabytkowy charakter jest oczywisty". Z ochroną dziedzictwa kulturowego związane jest również pojęcie stref konserwatorskich. W praktyce jednakże, skutecznie chronione są tylko te obiekty, w stosunku do których bezpośrednio odnoszą się zapisy ustawy, a zatem te, które umieszczono w rejestrze zabytków województwa. Wszelkie prace przeprowadzane w obiektach zabytkowych wymagają zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W przypadku rejonu ulicy Długiej rejestrem objętych jest 10 obiektów przy ulicach:

• Długiej nr 14
• Długiej nr 16
• Długiej nr 18
• Długiej nr 33
• Długiej nr 34
• Dąbrowskiego nr 4
• Dąbrowskiego nr 5
• Dąbrowskiego nr 7
• Dąbrowskiego nr 9
• Narutowicza nr 15
• oraz cała ul. Długa jako zespół urbanistyczny.

W myśl wspomnianej ustawy chronione jest też najbliższe otoczenie zabytku, przy czym od stanowiska urzędu konserwatorskiego zależy zasięg owego otoczenia oraz szczegółowa interpretacja tego zapisu. Z ewidencją zabytków - w zasadniczej części - utożsamia się spis obiektów i zespołów opracowany przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie. Spis stanowi treść opracowania p.t. "Zabytki architektury i budownictwa w Polsce t. 24, Województwo miejskie łódzkie" i jest uaktualniany przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków. Ewidencja zawiera 15 kolejnych (poza wymienionymi wcześniej) obiektów zabytkowych, a powinna co najmniej 6 następnych. Zakres ochrony konserwatorskiej jest mniejszy, niż w przypadku obiektów wpisanych do rejestru, przy czym może być on określony odpowiednimi zapisami w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W przypadku braku takich zapisów można z reguły przyjąć, że chroniona jest bryła budynku oraz cenne elementy wystroju wnętrza. Zgodnie z intencjami ustawodawcy do ewidencji zabytków, odwołać się ma również znowelizowana ustawa o ochronie zabytków, która ma zacząć obowiązywać w niedalekiej przyszłości (być może nawet w 2. połowie I999). Pojęcie stref ochrony konserwatorskiej związane jest zazwyczaj z wytyczeniem takich obszarów (zespołów urbanistycznych) w studium urbanistyczno-konserwatorskim, co w efekcie znajduje odzwierciedlenie w ogólnym planie zagospodarowania przestrzennego miasta. Strefy te można zdefiniować jako przestrzeń (charakterystyczny krajobraz miejski Zgierza), w której obowiązują wymagania konserwatorskie odnoszące się zarówno do zabudowy historycznej, jak i działań modernizacyjnych w nowszych budynkach, czy też inwestycyjnych na obszarach niezabudowanej tkanki miejskiej. Niestety dla Zgierza nie opracowano studium urbanistyczno-konserwatorskiego zaś we wspomnianym planie zagospodarowania strefę ochrony konserwatorskiej wyodrębnili autorzy planu. W przypadku strefy I, która obejmuje obszar tzw. Starego i Nowego Miasta ("szeroko pojęty rejon dwóch placów: Starego Rynku i pl. Kilińskiego (zespół staromiejski)") zapis planu zawiera bardzo ogólne wytyczne, kierunkowe, pozwalające na dosyć dużą dowolność. Zaleca się, aby Nowe Miasto stało się "obszarem stałych zmian, polegających na adaptacji istniejącej, wartościowej zabudowy (w tym podlegającej ochronie konserwatorskiej) i realizacji nowej (w tym wymianie zużytej), mającej na celu intensyfikację i podniesienie standardu".

Na obszarze podlegającym ochronie konserwatorskiej (m.in. w rejonie ul. Długiej i placu Kilińskiego), w której chroniony jest "układ przestrzenny i budynki" obowiązują "szczególnie staranne projektowanie i realizacja, wskazana jest lokalizacja usług w parterach budynków mieszkalnych i zakaz wznoszenia wolnostojących parterowych pawilonów i budynków w "osiedlowej" technologii wielkopłytowej; nieprzekraczalna wysokość - 3 kondygnacje z poddaszem użytkowym; realizację nowej zabudowy powinno się prowadzić i w oparciu o plany szczegółowe lub plany realizacyjne opracowane dla całego obszaru lub części (dla strefy będącej przedmiotem zainteresowania taki plan nie został dotychczas opracowany), po ich akceptacji przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków; obowiązuje zasada zabudowy przyulicznej zwartej (ze ścianami w granicach z sąsiadami)". Szacuje się, że w obrębie omawianej strefy znajduje się kolejnych 80, wartych zachowania, obiektów poza ujętymi w rejestrze i ewidencji zabytków, powstałych przed II wojną światową. Jest to większość zabudowy, wyłączając mało wartościową zabudowę gospodarczą oraz te budynki, które powstały po II wojnie i światowej. Realizując zapis ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym w roku 1998 Rada Miasta Zgierza przyjęła Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. W Studium zagadnieniom zabytków poświęcono rozdział, w którym wskazano na obowiązek ochrony dziedzictwa kulturowego, jako element rozbudzania i kształtowania się tożsamości, obarczając nim władze państwowe, samorządowe oraz społeczeństwo. W skali pojedynczych obiektów określono zakres ochrony obejmując nią wszystkie budynki umieszczone w ewidencji zabytków. Jednocześnie, aby mechanizm ten uczynić bardziej skutecznym, postuluje się dokonanie odpowiednich wpisów do księgi wieczystej. Za "obszar koncentracji elementów dziedzictwa kulturowego", w którym "ochronie powinny podlegać: układ przestrzenny ulic i placów, skala zabudowy, akcentowanie podziałów parcelacyjnych" uznaje się rejon "Stary Rynek - ulica Długa - plac Kilińskiego". Duże znaczenie przypisano m.in. domom tkaczy, zalecając objęcie tej grupy zabudowy szczególnym nadzorem i "rozważenie warunków ich adaptacji na cele funkcji miejskich". W znowelizowanej ustawie o ochronie zabytków ma znaleźć się odniesienie również do stref ochrony konserwatorskiej.

3. Analizując istniejącą zabudowę rejonu ulicy Długiej, z punktu widzenia ochrony dziedzictwa kulturowego, wyodrębnia się cztery podstawowe grupy zabudowy:

• pierwszą - klasycystyczne drewniane domy tkaczy pochodzące z początkowego okresu przemysłowego rozwoju miasta (lata 20-30 XIX w.) - można śmiało określić jako najcenniejszą grupę zabytków Zgierza, dla której trudno byłoby odnaleźć polską analogię. Grupa licząca ponad 30 obiektów skupiona jest na stosunkowo niewielkim obszarze, w związku z czym można przypisać jej miano unikalnego zespołu urbanistycznego. Są to parterowe domy o zbliżonym układzie przestrzennym, z bardzo interesującymi - w kilku przypadkach - elementami wystroju i detalem snycerskim. Najprawdopodobniej w 1. połowie XIX w. ten typ zabudowy stanowił zdecydowanie przeważający (jeżeli nie jedyny - wyłączywszy zakłady przemysłowe i budynki użyteczności publicznej) na terenie całego Nowego Miasta. Kilka domów pozostało przy ulicy Długiej, zaś kolejne występujące w bardziej zwartych skupiskach, zachowane w nie przekształconej praktycznie formie - przez co - o większej wartości historycznej (potwierdzonej wpisem do rejestru zabytków) - przy ulicach Dąbrowskiego i Narutowicza. Nadchodzi szybko czas, w którym domy osiągają stan techniczny zużycia. Efektem tego jest wyburzenie w okresie ostatnich 30 lat kilkunastu obiektów. Aby nie stała się ona elementem, który niebawem całkowicie zniknie z pejzażu Zgierza, ta grupa zabudowy wymaga podjęcia szybkich decyzji i działań. Winny być one realizowane w oparciu o szczegółowy program rewitalizacji zawierający problematykę zmian funkcji, grupę szeroko pojętych zagadnień konserwatorskich (problemy konstrukcyjne, technologiczne związane z konserwacją drewna, instalacje), politykę realizacyjną oraz zasady finansowania. W ciągu ostatnich lat w zewnętrznym wyglądzie domów nastąpiły niekorzystne zmiany, w efekcie których przekształcone budynki daleko odbiegają od ich pierwotnego wyglądu. Powszechne jest szalowanie (obijanie deskami) wartościowych detali, coraz częstsze okładanie budynków siddingiem (!), nastąpiły zmiany układu otworów, na elewacji umieszcza się bardzo agresywne w formie i kolorystyce reklamy niedostosowane do charakteru architektury, stosuje się niewłaściwe (nienaturalne) kolorystyki elewacji. Należy zatem przyjąć takie zasady postępowania, które by owe mankamenty wyeliminowały,
• drugą grupę stanowią murowane budynki mieszkalne i budynki użyteczności publicznej powstałe we wczesnym okresie rozwoju przemysłowego Zgierza (do lat 60. XIX w.), posiadające formy klasycystyczne lub formy wczesnego historyzmu (neorenesans). W tej grupie budynków problemów jest nieco mniej, niż w przypadku poprzedniej. Generalnie stan budynków można określić jako zadawalający, choć w większości budynków, na skutek braku izolacji występują zawilgocenia. W kilku przypadkach zmieniono - z wyraźnym uszczerbkiem dla wyglądu budynków - pierwotny układ otworów parteru. Zdecydowanie niekorzystną była, podjęta w kilku przypadkach budynków mieszkalnych, decyzja o pokryciu elewacji tynkiem nakrapianym tzw. "barankiem". Jest faktem, że tego rodzaju wykończenie daje na kilkanaście lat pewność trwałości powłoki, jednakże z drugiej strony unieczytelnia finezyjny niekiedy detal oraz powoduje to, że po kilku latach wszystkie wykończone w ten sposób elewacje przyjmują jednolity "brudny kolor" (praktycznie pozbawiony jest sensu zabieg powtórnego malowania takich elewacji). Rzecz jasna postulatem jest wyeliminowanie tych mankamentów,
• trzecią grupą budynków są eklektyczne kamienice oraz bezstylowe parterowe murowane domy o małomiasteczkowym charakterze powstałe w 2. poł. XIX w. i na początku wieku XX. W jej przypadku spotykamy się z podobnym zespołem problemów, jak poprzednio (zawilgocenia, zmiana układu otworów, wtórny nakrapiany tynk na elewacji), a dodatkowo także skucie elementów wystroju (opasek, detali naczółków nadokiennych i podokienników). Przywrócenie pierwotnego stanu budynkom, a w kilku przypadkach obiektów nawet pewna próba "ustylowienia" elewacji i dodania elementów wystroju wpłynęłaby korzystnie zarówno na wygląd poszczególnych kamienic, jak i odbieranego w szerszym kontekście, układu przestrzennego ulicy Długiej. W tej grupie występują również pozbawione wartości historycznych i estetycznych budynki, zdekapitalizowane do tego stopnia, że ich remont jest praktycznie nieopłacalny
• ostatnie, na szczęście nieliczne, obiekty zostały wzniesione po II wojnie światowej. Do wyjątków należą te (przebudowy ze zmodernizowaną elewacją budynek TP S.A.), które wpisane w linię i pionowy gabaryt pierzei stanowią logiczny ciąg z historyczną zabudową. Kilka współczesnych parterowych pawilonów odsuniętych z linii zabudowy o architekturze stojącej w ostrej opozycji do istniejącej odczytuje się w zabytkowej przestrzeni ulicy jako poważny dysonans. Są wśród nich również takie obiekty, które powstały w latach 90., mimo wyraźnego zakazu w planie zagospodarowania. Istnienie tego typu obiektów stanowi jeden z poważniejszych problemów urbanistycznych rozbijających jednolitość zespołu. W tym przypadku działania integrujące powinny być skierowane bądź w stronę rozbudowy tych obiektów do linii pierzei, co mogłoby sprawić kłopoty zważywszy ich system konstrukcyjny (przypadek ten nie dotyczy wspomnianych dwóch pawilonów przy ul. Długiej na wysokości numerów 23 i 25, które odsunięte są od linii zabudowy na taką odległość, że przestrzeń przed nimi można traktować jako obszar niezabudowany); bądź też w kierunku zorganizowania układu obiektów małej architektury, które ową "pierzejowość" mogłyby przynajmniej zasygnalizować.

4. Wskazane byłoby opracowanie, obowiązującej na zasadach planów miejscowych, koncepcji kolorystycznej ciągów zabudowy dzięki czemu zaistniałaby możliwość uniknięcia przypadków malowania na różne kolory fragmentów tego samego budynku.

5. Wskazania dotyczące terenów niezabudowanych. Na skutek wyburzeń na kilku fragmentach przerwana jest ciągłość zabudowy ulic z obszaru będącego przedmiotem opracowania. W tym przypadku najwłaściwszym z konserwatorskiego punktu widzenia jest uzupełnienie zabudowy, które w efekcie doprowadziłoby do integracji zespołu. Trudno ustalić jest jednolite zasady obowiązujące na całym obszarze. Na odcinkach, gdzie zachowała się pierwotna zabudowa drewniana i klasycystyczna murowana, można doszukać się modularnego układu parceli (szerokość ok. 24-25 m) lecz na fragmentach o zabudowie mieszanej lub późniejszej (w rejonie Al. Armii Krajowej i pl. Kilińskiego) wyrazistość podziałów ulega zatarciu. W wypadku zachodniego odcinka ulicy Długiej, gdzie przeważa zabudowa późniejsza eklektyczna o 3-4 kondygnacjach nadziemnych uzupełnienia zabudowy winny być kształtowane w sposób zbliżony do zabudowy sąsiedniej. Budynki stanowiące uzupełnienie zabudowy winny posiadać zatem płaskie dachy, zróżnicowaną wysokość 3-4 kondygnacji i artykulację elewacji (układ kompozycyjny) zbliżoną do budynków istniejących (gzymsowania, rytm otworów, opaski okienne i podokienniki). Na środkowym odcinku ulicy Długiej oraz na ulicach Popiełuszki i Narutowicza, przy przewadze niższej historycznej zabudowy, wskazane jest jej uzupełnianie niosące cechy architektury małomiasteczkowej, nawiązującej stylistycznie do klasycyzmu (kompozycja osiowa, dwukondygnacjowe kamienice bądź jednokondygnacyjne domy z facjatą z dwuspadowym lub naczółkowym wyniosłym dachem krytym dachówką, lekkie ryzalitowania, gzymsowania, pilastrowania, opaski okienne). W przypadku całej strefy winno obowiązywać stosowanie naturalnych materiałów (ceramika, tynk, drewno, drewniana stolarka). Urozmaicenie ciągu zabudowy możliwe jest poprzez zastosowanie otwarć. Niejako naturalnym wydaje się zastosowanie takiego zabiegu w celu odsłonięcia bulwaru Bzury, możliwe zaś jest w przypadku enklaw wartościowego starodrzewu przy ul. Długiej na wysokości numerów 21 i 36.

Finansowanie programu rewaloryzacji ulicy Długiej

Zrewaloryzowana i zrewitalizowana przestrzeń Nowego Miasta mogłaby stać się jednym z bardziej interesujących zespołów urbanistycznych w Polsce. Stwarza to szanse do występowania o fundusze pozagminne (dotacje). Warunkiem jest opracowanie wspomnianego przy okazji zabudowy drewnianej tkaczy szerokiego programu przekształceń zespołu. Działania studialne i planistyczne w centrum miasta mogłyby stać się przedmiotem wystąpienia o umieszczenie w ramach rządowego programu centrów miast historycznych. Program prowadzony jest przez urząd Generalnego Konserwatora Zabytków, a starania o umieszczenie w programie należy prowadzić za pośrednictwem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Tego samego zakresu działań planistycznych poszerzonego nawet do zakresu pojedynczych obiektów oraz zagadnień technicznych i technologicznych dotyczy prowadzony przez UNESCO program "Raphael". Program ma na tyle pojemną formułę, że w jego ramach byłoby możliwe opracowanie kompletnej dokumentacji studialno-projektowej poprzedzającej etap dokumentacji realizacyjnej. Na etapie realizacji zamierzeń istnieje możliwość wystąpienia o ich częściowe sfinansowanie z funduszy pomocowych Unii Europejskiej PHARE lub URBAN (program dla zdegradowanych lub zagrożonych miast historycznych). Warunkiem podjęcia finansowania jest zaangażowanie własnych środków oraz akceptacja wstępnych programów, przy czym doskonałym materiałem wyjściowym do stworzenia takowych mogłyby być wnioski zawarte w opracowaniach i studiach, o których wspomniano poprzednio.

Koncepcja zagospodarowania terenu

1. Wskazania w zakresie zagospodarowania terenu dotyczą bezpośredniej obudowy ulicy Długiej, na odcinku objętym opracowaniem oraz istotnych dla jej kształtowania powiązań z układem ogólnomiejskim. Koncepcja, o której mowa ma na celu podniesienie jakości przestrzeni publicznej szczególnie ważnej w strukturze przestrzennej miasta Zgierza drogą:

• tworzenia nowych rozwiązań przestrzennych,
• uzupełnienia zabudowy w nawiązaniu do istniejącej struktury działek,
• zmiany funkcji części obiektów istniejących w kierunku zwiększenia wielkości programu usługowego,
• remontu i modernizacji obiektów istniejących,
• właściwego kształtowania powierzchni ulicy ze specjalnym uwzględnieniem potrzeb ruchu pieszego.

2. Przyjmuje się, że proces przekształcenia zabudowy i zagospodarowania rejonu ulicy Długiej będzie procesem długotrwałym, nie mniej wymaga koncepcji całościowej z jednoznacznym wyodrębnieniem etapów realizacyjnych dla uzyskania skończonych efektów w czasie.

3. Przyjęta koncepcja zakłada utrzymanie na omawianym odcinku ulicy Długiej ruchu kołowego przy czym ruch ciężki powinien być ograniczony do ruchu dostawczego i gospodarczego oraz powinien być również limitowany w czasie. Adaptuje się również ruch autobusowy w zakresie miejskiej komunikacji pasażerskiej. Ruchem uprzywilejowanym będzie ruch pieszy oraz rowerowy co może wymagać zwężenia pasa jezdnego o ok. 1,0 m, Powyższe powinno być ustalone na etapie szczegółowych opracowań projektowych.

Proponowany sposób zagospodarowania terenów wyróżnia kilka obszarów, które powinny być przedmiotem szczegółowych rozstrzygnięć, a mianowicie:

A. Wlot ulicy Długiej do ulicy Armii Krajowej zagospodarowanie terenu polegające na:
- uporządkowaniu narożnika południowego wraz z opracowaniem architektonicznym szczytu budynku przy ul. Długiej 4,
- dobudowie do partii szczytowych budynków przy ul. Długiej 3 nowego obiektu o wysokości dwóch kondygnacji, celem zachowania istniejących otworów okiennych występujących w trzeciej kondygnacji,
- rewitalizacji skweru miejskiego wraz z wyznaczeniem miejsca na lokalizację obiektu małej architektury o liczącej się skali,
- uporządkowaniu zagospodarowania terenu na północnym zapleczu ulicy Długiej między parkingiem i pawilonem handlowym, a korytarzem rzeki Bzury, w celu integracji tego obszaru z parkiem miejskim. W zagospodarowaniu tego terenu wystąpić mogą obiekty kubaturowe stanowiące zamknięcie omawianego kwartału śródmiejskiego,
- odkryciu rzeki Bzury, jej częściowej naturalizacji, zagospodarowaniu w formie obudowy koryta rzeki i pasażu pieszego stanowiącego przedłużenie ciągów pieszych z parku miejskiego. Powyższe wymaga wyburzenia części zabudowy w bardzo złym stanie technicznym - obiekty gospodarcze lub o niskich wartościach kulturowych stanowiące dysharmonię z charakterem ul. Długiej - pawilon handlowy przy ul. Długiej 10. Jednocześnie wycofanie ogrodzenia w rejonie hali targowej pozwoli na wykształcenie pasażu pieszego towarzyszącego rzece, a łączącego park miejski, ulicę Długą, halę targową i obiekt gastronomiczny Mc Donald's. Wytworzenie takiego pasażu śródmiejskiego z mostkiem na osi ulicy Długiej pozwoli na stworzenie nowej przestrzeni publicznej mającej szansę prezentować wysoką jakość, która stanie się ważnym elementem podkreślającym tożsamość miasta.

B. Obszar środkowy odcinka ulicy Długiej, którego zagospodarowanie powinno polegać na wytworzeniu przestrzeni placowej o wymiarach około 75mb x 30mb powiązanej z ulicą Długą stanowiąc jej naturalny aneks. Dla wytworzenia tej powierzchni wykorzystano teren położony między posesjami Długa 19 i 29. Wymaga to potraktowania istniejącego zainwestowania (pawilony handlowe, parkingi i trawnik) jako tymczasowego i wykształcenie nowej powierzchni placowej wraz z obudową od strony północnej i zachodniej obiektami biurowymi bądź mieszkalnymi lub o funkcji mieszanej z parterami dla usług ogólnodostępnych. Wysokość zabudowy ustala się na 3-3,5 kondygnacji naziemnych. W projektowanym zagospodarowaniu należy uwzględnić bezpośrednie zaplecze zielone i możliwość łatwego z nim powiązania dla ruchu pieszego. Powierzchnia placowa powinna posiadać charakter umożliwiający jej wielofunkcyjne wykorzystanie tzn. miejsca spotkań, spacerów, letnich ogródków gastronomicznych oraz miejsce okresowego parkowania.
Nowa zabudowa kształtować będzie plac od strony północnej i zachodniej, zaś zabudowa istniejąca (obiekt poczty i obiekty mieszkalne) stanowić będzie zamknięcie pierzei południowej. Nowy centralnie położony plac stanowiłby uzupełnienie systemu przestrzeni publicznych jaki stanowią już Stary Rynek, ulica Długa i plac Kilińskiego i wpłynąłby na jej ożywienie.

C. Obszar zbiegu ulicy Długiej i ul. Narutowicza, którego zagospodarowanie polegać powinno na remoncie istniejącego obiektu przy ul. Długiej 34 wraz z jego rozbudową w kierunku zachodnim (rozbudową lub budową nowego budynku wolnostojącego) oraz z odnową zagospodarowania istniejącego skweru miejskiego. Nowe zagospodarowanie powinno polegać na uzupełniającej zabudowie szczytu budynku cztero kondygnacyjnego przy ul. Narutowicza nr 23 lub innej formie jego zagospodarowania celem stworzenia elewacji frontowej na ulicę Długą. Podstawowa część obszaru to zagospodarowanie ogrodowe w formie skweru miejskiego z wyznaczeniem lokalizacji obiektu małej architektury w formie pomnika, postumentu, fontanny itp. Na całej długości odcinka ul. Długiej, który objęty został niniejszą koncepcją przewiduje się zachowanie i odnowę obiektów wykazanych jako zabytkowe i jako stanowiące istotną wartość kulturową miasta. Zaleca się we wszystkich obiektach zwiększenie udziału funkcji usługowych - ogólnodostępnych szczególnie w parterach budynków o dominującej funkcji mieszkaniowej.

Proponowana koncepcja zagospodarowania terenu nawiązująca do ustaleń zawartych w "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza" wymaga opracowania kompleksowego programu, podziału zadań w czasie i sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych obszarów objętych całościową realizacją.

[...]

Pozycja dostępna w Miejsko-Powiatowej Bibliotece Publicznej im. B. Prusa w Zgierzu