Wydawca: Zarząd Miasta Zgierza
Zespół autorski: Jan Maciej Czajkowski, Anna Kałużna, Izabela Szymczak, Paweł Świętosławski
Koordynator prac: Tomasz Domański
Wykorzystano opracowanie autorstwa: P. Nawrockiego i A. Romanowskiego
Druk: Drukarnia "Adi" (Łódź, ul. Tymienieckiego 5/7)
ISBN 83-908739-0-7
Rok wydania: 1998

--------------------------------------------------

Szanowni Państwo!
"Raport o stanie miasta Zgierza" jest pierwszym opracowaniem, które w sposób kompleksowy prezentuje zjawiska społeczne, gospodarcze i ekologiczno-przestrzenne zachodzące na obszarze naszego miasta. Podstawowym celem "Raportu" jest prezentacja najważniejszych przemian w formie zwięzłego i usystematyzowanego opisu obejmującego okres kilku ostatnich lat. Dokument ten powstał w wyniku prac nad wieloletnim planem rozwoju noszącym nazwę "Strategia rozwoju miasta Zgierza". Służył on (w wersji roboczej) Konwentowi Rozwoju Miasta jako podstawa do prowadzenia analiz uwarunkowań rozwojowych Zgierza, a także zespołowi urbanistów opracowujących założenia polityki przestrzennego rozwoju miasta sformułowanych w "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza". W dalszej kolejności "Raport" będzie służył radnym i pracownikom samorządowym przy wykonywaniu ich codziennych obowiązków, a także mieszkańcom oraz wszystkim innym osobom i instytucjom, które interesują się Zgierzem. Sprawy rozwoju przestrzennego miasta Zgierza są uwzględnione w "Raporcie " jedynie w zakresie niezbędnym dla opracowania kierunków rozwoju gospodarczego. Podstawowym bowiem dokumentem, szczegółowo analizującym te problemy jest "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza". Prace nad "Studium" prowadzone są równolegle do prac nad "Strategia" i oba te dokumenty w zamierzeniu Zarządu Miasta Zgierza muszą tworzyć wzajemnie uzupełniającą się całość.

Struktura infortacji zawartych w "Raporcie" odzwierciedla podstawowe założenia koncepcji planowania zrównoważonego rozwoju lokalnego, znanej pod nazwa "Agenda 27". Autorem struktury "Raportu", jak również osobą kierującą całością prac związanych z jego przygotowaniem, jest Tomasz Domański - Pełnomocnik Zarządu Miasta Zgierza ds. Rozwoju Miasta. Prace polegające na gromadzeniu, systematyzowaniu i analizie informacji do "Raportu" zostały wykonane przez zespół pracowników Wydziału Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Zgierza w składzie: Anna Kałużna, lzabela Szymczak i Paweł Świętosławski.

Pragnę podkreślić, że "Raport o stanie miasta Zgierza" jest efektem wspólnego wysiłku wielu osób i instytucji związanych z naszym miastem. Gromadzenie danych było dokonywane przy współudziale wydziałów Urzędu Miasta Zgierza, miejskich jednostek organizacyjnych, urzędów administracji rządowej oraz wielu innych instytucji z terenu Zgierza i Łodzi. Do współpracy nad opracowaniem treści "Raportu" były zaangażowane między innymi: Prokuratura Rejonowa w Zgierzu, Komenda Rejonowa policji w Zgierzu, Straż Miejska w Zgierzu, Komenda Rejonowej Straży Pożarnej w Zgierzu, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Zgierzu, Miejski Zespół Przychodni Rejonowych w Zgierzu, Przemysłowy Zespół Opieki Zdrowotnej w Zgierzu, Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej im. bł. o. Rafała Chylińskiego, przedsiębiorstwo Miejskie Usługi Komunikacyjne, Sąd Rejonowy w Zgierzu, Urząd Skarbowy w Zgierzu, Rejonowy Urząd Pracy w Zgierzu, Powszechny Bank Gospodarczy SA - Oddział w Zgierzu, Powszechna Kasa Oszczędności BP - Oddział w Zgierzu, Bank Spółdzielczy w Zgierzu, Urząd Statystyczny w Łodzi, przedsiębiorstwo Telekomunikacja Polska SA - Zakład Telekomunikacji Łódź-Północ, Zakład Gazowniczy "Gazownia łódzka" w Łodzi, Łódzki Zakład Energetyczny Rejon Energetyczny Zgierz, Miejska Oczyszczalnia Ścieków, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej, Kanalizacyjnej i Ciepłowniczej Sp. z o. o. w Zgierzu, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. w Zgierzu., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Łodzi, Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi, zgierskie szkoły ponadpodstawowe i wyższe.

W imieniu autorów "Raportu " oraz Zarządu Miasta Zgierza serdecznie dziękuję wszystkim wymienionym oraz nie wymienionym tutaj instytucjom i osobom za udostępnienie informacji, a także wieloraką bezinteresowną pomoc. Mam nadzieję, że "Raport" będzie dobrze służył wszystkim, którzy działają na rzecz rozwoju naszego miasta oraz tym, którzy będą chcieli rozwijać tutaj swoja działalność gospodarczą, zamieszkać, bądź po prostu interesują się Zgierzem.

Jan Maciej Czajkowski
Prezydent Miasta Zgierza

--------------------------------------------------

WPROWADZENIE

Miasto to przestrzeń, w której toczą się codzienne sprawy jego mieszkańców. Przestrzeń ta składa się z licznych urządzeń technicznych i systemów, których podstawowym zadaniem jest podnoszenie jakości życia poprzez możliwie jak najlepsze zaspokajanie indywidualnych i zbiorowych ludzkich potrzeb. Miasto to również historia, tradycja oraz wiele niematerialnych wartości będących własnością lokalnej, miejskiej społeczności. Estetyczne, funkcjonalne miasto jest powodem do dumy dla jego mieszkańców, a także obiektem naturalnego zainteresowania wielu osób, firm i instytucji publicznych.

Raport o stanie miasta Zgierza powstał z potrzeby opisania Zgierza w jednym, zwięzłym opracowaniu charakteryzującym najważniejsze zagadnienia związane z funkcjonowaniem jego złożonej struktury. Systematyka poszczególnych części Raportu została opracowana w myśl zasad planowania zrównoważonego lokalnego rozwoju opisanych w dokumentach Organizacji Narodów Zjednoczonych pod nazwą Agenda 21. Przyjęcie tych zasad jako podstawy prac związanych z planowaniem rozwoju Zgierza wypływa z faktu ich praktycznej użyteczności oraz powszechnej akceptacji w świecie (znajdującej swoje odzwierciedlenie także w regulacjach polskiego systemu prawa). Adaptacja modelowych reguł planowania lokalnego, zrównoważonego rozwoju do warunków polskich (lokalnej specyfiki zgierskiego środowiska miejskiego) możliwa była m.in. dzięki współpracy z Agencją Rozwoju Komunalnego w Warszawie oraz ekspertami Amerykańskiej Agencji ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID).

Opis stanu miasta zawarty został w trzech głównych częściach: Społeczeństwo, Gospodarka oraz Ekologia i rozwój przestrzenny. Istotną częścią Raportu jest Aneks, który określa prawne możliwości oraz ograniczenia zdolności oddziaływania różnych jednostek administracji publicznej (władz samorządowych, organów administracji rządowej) na tempo lokalnego rozwoju gospodarczego. Aneks został opracowany przez Jana Macieja Czajkowskiego na podstawie studium autorstwa P. Nawrockiego i A. Romanowskiego Rola i wpływ wojewody oraz organów samorządu terytorialnego i sejmiku samorządowego na sytuacje i rozwój małej i średniej przedsiębiorczości na szczeblu regionalnym, Warszawa 1996.

Sposób prezentacji informacji zawartych w Raporcie ma na celu ułatwienie ich odbioru przez szeroki krąg czytelników. Autorzy w wielu miejscach świadomie zrezygnowali z umieszczania obszernych zestawień liczbowych i specjalistycznych opisów ograniczając się do przedstawienia poglądowych wykresów i diagramów. W razie potrzeby, czytelnik może uzyskać szczegółowe dane w Wydziale Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Zgierza. Autorzy traktują niniejsze opracowanie jako wstępny zbiór informacji o mieście wymagający w przyszłości dalszego starannego opracowania zarówno pod względem struktury, jak i merytorycznej zawartości poszczególnych jego elementów. Istniejące luki informacyjne oraz inne niedoskonałości opisu prezentowanych zjawisk wynikają z kilku przyczyn. Najważniejsza z nich to istnienie szeregu ograniczeń możliwości gromadzenia kompletnych, aktualnych i ujednoliconych danych o mieście. Wśród innych przyczyn należy wymienić brak wzorców dla tego typu opracowań, ograniczenia organizacyjne oraz stosunkowo krótki termin na ukończenie pracy.

Raport o stanie miasta Zgierza jest efektem współpracy wielu osób. W tym miejscu chcę złożyć swoje podziękowanie tym wszystkim, którzy udostępnili nam posiadane informacje, zezwolili na wykorzystanie swoich opracowań oraz z życzliwością odnieśli się do podejmowanych przez nas wysiłków.

Tomasz Domański
Pełnomocnik Zarządu Miasta Zgierza
ds. Rozwoju Miasta

-------------------------------------------------- 

SPIS TREŚCI

I. Informacje wstępne ..... 11
I.A. Rozwój zrównoważony ..... 12
I.B. Zarys historii miasta ..... 14
I.C. Położenie ..... 15
I.D. Zarządzanie miastem ..... 16
I.D.1. Organy samorządu terytorialnego miasta Zgierza ..... 16
I.D.2. Miejskie jednostki organizacyjne ..... 18
I.D.3. Spółki, związki komunalne i fundacje, do których należy miasto Zgierz ..... 19
I.D.4. Urzędy i inne instytucje publiczne ..... 19
I.D.5. Partie polityczne i organizacje pozarządowe ..... 19
I.D.6. Stowarzyszenia i inne organizacje ..... 20
I.D.7. Gazety lokalne ..... 20

II. Społeczeństwo ..... 21
II.A. Demografia ..... 22
II.A.1. Trendy demograficzne ..... 22
II.A.2. Struktura demograficzna mieszkańców Zgierza ..... 24
II.A.3. Struktura wykształcenia mieszkańców Zgierza ..... 26
II.B. Walory miejsca zamieszkania ..... 27
II.B.1. Sytuacja mieszkaniowa ..... 27
II.B.2. Stan bezpieczeństwa miasta ..... 34
II.B.3. Wartości środowiskowe i kulturowe ..... 41
II.C. Infrastruktura techniczna ..... 46
II.C.1. Systemy zaopatrzenia w wodę ..... 46
II.C.2. Systemy oczyszczania miasta ..... 47
II.C.3. Zaopatrzenie w ciepło, gaz i energię elektryczną ..... 51
II.C.4. Systemy łączności ..... 54
II.D. Miejski system komunikacyjny ..... 57
II.D.1. Drogi, ulice, parkingi ..... 57
II.D.2. Lokalny transport zbiorowy ..... 57
II.D.3. Kierunki i natężenie ruchu ..... 60
II.E. Ochrona zdrowia i opieka społeczna ..... 63
II.E.1. Stan zdrowia mieszkańców miasta ..... 63
II.E.2. Instytucje ochrony zdrowia ..... 65
II.E.3. Opieka społeczna ..... 70
II.F. System edukacyjny ..... 73
II.F.1. Żłobek i przedszkola ..... 73
II.F.2. Szkolnictwo podstawowe ..... 74
II.F.3. Szkoły średnie i wyższe ..... 75
II.G. Budżet miasta ..... 80
II.G.1. Dochody i wydatki budżetu miasta ..... 81
II.G.2. Wydatki z budżetu miasta na inwestycje w latach 1992-96 ..... 82

III. Gospodarka ..... 85
III.A. Ekonomia i rynek pracy ..... 87
III.A.1. Aktywność gospodarcza ludności ..... 87
III.A.2. Rynek pracy ..... 93
III.A.3. Produkt lokalny brutto ..... 97
III.A.4. Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna ..... 97
III.A.5. Gospodarcza współpraca regionalna, krajowa i zagraniczna ..... 98
III.A.6. Praca nierejestrowana ..... 98
III.B. Warunki życia ludności ..... 102
III.B.1. Wskaźniki standardu życia ludności ..... 102
III.B.2. Obciążenia podatkowe ..... 104
III.B.3. Obciążenia związane z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne (ZUS) ..... 104
III.B.4. Oszczędności (depozyty bankowe) ..... 105
III.B.5. Kredyty ..... 105
III.B.6. Technologie w lokalnym sektorze gospodarczym ..... 106
III.C. Uwarunkowania lokalizacyjne ..... 107
III.C.1. Połączenia komunikacyjne ..... 107
III.C.2. Parkingi ..... 108
III.D. Nieruchomości ..... 109
III.D.1. Struktura własnościowa nieruchomości ..... 109
III.D.2. Gospodarka gruntami ..... 109
III.D.3. Gospodarka mieniem komunalnym w zakresie zbywania i administrowania ..... 110
III.D.4. Prywatne agencje obrotu nieruchomościami ..... 112
III.E. Promocja miasta ..... 113
III.E.1. Formy promocji miasta ..... 113
III.E.2. Lokalne organizacje gospodarcze ..... 113
III.E.3. Polityka informacyjna lokalnej władzy samorządowej ..... 113
III.E.4. Lokalne sieci telewizji kablowych ..... 113

IV. Ekologia i rozwój przestrzenny ..... 115
IV.A. Stan środowiska naturalnego ..... 116
IV.A.1. Stan gruntów ..... 116
IV.A.2. Surowce mineralne ..... 117
IV.A.3. Czystość wód ..... 117
IV.A.4. Czystość powietrza ..... 119
IV.A.5. Odpady komunalne i przemysłowe ..... 124
IV.A.6. Hałas, wibracje, pole elektromagnetyczne ..... 125
IV.B. Ochrona i odbudowa zasobów środowiska naturalnego ..... 127
IV.B.1. Rezerwaty ..... 127
IV.B.2. Strefy izolacyjne ..... 128
IV.B.3. Korytarze przewietrzania ..... 128
IV.B.4. Ochrona dolin rzecznych ..... 129
IV.C. Metody redukcji emisji zanieczyszczeń ..... 130
IV.C.1. Stosowane urządzenia techniczne i technologie ..... 130
IV.D. Założenia lokalnej polityki przestrzennego zagospodarowania miasta ..... 132
IV.D.1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza ..... 132
IV.D.2. Układ funkcjonalno-przestrzenny miasta ..... 132
IV.D.3. Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zgierza ..... 133
IV.D.4. Kierunki rozwoju układu komunikacyjnego miasta ..... 133
IV.D.5. Kierunki rozbudowy infrastruktury technicznej ..... 134
IV.D.6. Ruch budowlany w mieście ..... 135
IV.D.7. Zieleń miejska ..... 136

V. Główne kierunki przemian miasta ..... 139

VI. Aneks ..... 143
VI.A. Wpływ organów administracji publicznej na procesy lokalnego rozwoju gospodarczego ..... 144
VI.B. Wnioski ..... 150

VII. Mapy ..... 151

Z powodu dużej objętości omawianej pozycji zamieszczono tylko podstawowe informacje. Całość dostępna w Wydziale Rozwoju Miasta Urzędu Miasta Zgierza